Satiso: Lelihumusho lesiSwati litsetfwe etiko leteMtsetfo neku tfutfukiswa kweMtsetfo Sisekelo wase Ningizimu Afrika. Chaphela, kune maphutsa ekuhumushweni kwaletinye tincenye. Kungumsebenti wetfu losachubeka kukulungisa loku, nekuphucula indlela yekuhumusha.

Please note: This translation is taken directly from the official Department of Justice edition. We are aware that it is not complete or always accurate (e.g. s6.23.2), and we are working towards a new, better translation.

Sehluko 14: Timiso Jikelele (231-243)

Umtsetfo wemave emhlaba

231. Tivumelwano nemave emhlaba

  1. Kucocisana nekusayina tivumelwano nemave emhlaba kusibopho seSigungu savelonkhe lesengamele.
  2. Sivumelwano nemave emhlaba sibopha iRiphabhulikhi kuphela nje uma ngabe semukelwe ngesincumo kuyo yombili Sigungu saVelonkhe neMkhandlu waVelonkhe weTifundza ngaphandle uma ngabe kusivumelwano lesishiwo esigatjaneni (3).
  3. Sivumelwano nemave emhlaba senhlobo yebuchwepheshe, yekuphatsa noma yeSigungu lesengamele, noma sivumelwano lesingadzingi kwemukelwa noma kucinisekiswa losentiwe Sigungu lesengamele, sibopha iRiphabhulikhi ngaphandle kwekuvunywa Sigungu saVelonkhe neMkhandlu waVelonkhe weTifundza, kepha kumele setfulwe embi kweSigungu saVelonkhe kanye nasembi kweMkhandlu waVelonkhe weTifundza kungakapheli sikhatsi lesidze.
  4. Noma siphi sivumelwano nemave emhlaba siba ngumtsetfo eRiphabhulikhi nasibekwa saba ngumtsetfo sishayamtsetfo savelonkhe, kodvwa siba siphakamiso lesinemandla eRiphabhulikhi ngaphandle uma ngabe singahambisani neMtsetfosisekelo noma neMtsetfo wePhalamende.
  5. IRiphabhulikhi iboshwa tivumelwano nemave emhlaba lebetivele tiyibopha iRiphabhulikhi loMtsetfosisekelo uma ucala kusebenta.

232. Umtsetfo wendzabuko wamhlabawonkhe

Umtsetfo wendzabuko wamhlabawonkhe ungumtsetfo eRiphabhulikhi ngaphandle uma ngabe ungahambisani neMtsetfosisekelo noma uMtsefto wePhalamende.

233. Kusetjentiswa kwemtsefto wemave emhlaba

Uma kuhunyushwa noma ngumuphi umtsetfo, tonkhe tinkantolo kumele tikhetse kuhunyushwa lokungiko kwalowo mtsetfo lokuhambisana nemtsetfo wemave emhlaba ngetulu kwalokunye kuhunyushwa lokungahambisani nemtsetfo wemave emhlaba.

Letinye Tindzaba

234. Tivumelwano temaLungelo

Kuze kwandziswe lisiko lentsandvo yelinyenti lelisungulwe nguMtsetfosisekelo, iPhalamende ingatemukela tiVumelwano temaLungelo letihambisana netimiso teMtsetfosisekelo.

235. Kutibusa ngekwakho

Lilungelo labo bonkhe bantfu baseNingizimu Afrika lekutibusa ngekwabo njengoba lichaziwe kuloMtsetfosisekelo, alishiyi ngaphandle, ngekhatsi kweluhlakamsebenti walelilungelo, kuhlonishwa kwemcabango ngelilungelo lekutibusa ngekwawo ummango lobunjwe ngemasiko lafanako nelulwimi lolufanako ngekwentalelwane, indzawo letsite khona lapha eRiphabhulikhi noma futsi ngayiphi lenye indlela, lencunywe ngumtsetfo wavelonkhe.

236. Kwelekelelwa ngetimali kwemacembu embusave

Kuze kubonakale intsandvo yelinyenti, umtsetfo wavelonkhe kumele wente kube khona kuniketwa kwetimali emacembu embusave lafaka sandla kusishayamtsetfo savelonkhe netetifundza ngalokufanele nangebunyenti noma bungako bemavoti licembu ngelicembu lelawatfola elukhetfweni lwavelonkhe nelweTifundza.

237. Kwentiwa kwemisebenti ngekutimisela

Yonkhe imisebenti lebekwe ngekwemtsetfosisekelo kumele yentiwe ngekutimisela futsi nangaphandle kwekucitsa sikhatsi.

238. Kuphutfuma netitfunywa

  1. Sigungu lesengamele kunoma ngumuphi umkhakha wahulumende –
    1. singaniketa noma waphi emandla lokumele asetjentiswe noma umsebenti lokumele wentiwe ngekulandzela umtsetfo wavelonkhe noma siphi lesinye sitfo tembuso kuphela nje uma ngabe lokuniketa kuhambisana nalowo mtsetfo lowo mandla asetjentiswa lowo msebenti wentiwa ngaphasi kwawo; noma
    2. singasebentisa noma waphi emandla noma sente noma muphi umsebenti siwentela noma siphi lesinye sikhungo sembuso lesiphetse ngekuphutfuma noma ngesizatfu sekutfunywa.

239. Tinchazelo

  1. KuloMtsetfosisekelo, ngaphandle uma ingcikitsi ibonisa ngalenye indlela –

    “umtsetfo wavelonkhe” ufaka ekhatsi—

    1. umtsetfo longaphasi kwemtsetfo lobunjwe ngekulandzela uMtsetfo wePhalamende; futsi
    2. umtsetfo lebewusebenta ngesikhatsi loMtsetfosisekelo ucala kusebenta futsi losetjentiswa nguhulumende wavelonkhe;

    “sikhungo sembuso” sisho—

    1. noma muphi umnyango wembuso noma wekuphatsa ezingeni hulumende wavelonkhe wesifundza noma wasekhaya; noma
    2. noma siphi siphatsimandla noma sikhungo—
      1. lesisebentisa emandla noma senta umsebenti ngekulandzela uMtsetfosisekelo noma umtsetfosisekelo wesifundza; noma
      2. lesisebentisa emandla emmango noma lesenta umsebenti wemmango ngekulandzela noma muphi umtsetfo, kepha loko akufaki ekhatsi inkantolo noma siphatsimandla setemtsetfo;

    “umtsetfo wesifundza” ufaka ekhatsi—

    1. umtsetfo longaphasi kwemtsetfo lobunjwe ngekulandzela uMtsetfo wesifundza; futsi
    2. umtsetfo lebewusebenta ngesikhatsi loMtsetfosisekelo ucala kusebenta futsi losetjentiswa nguhulumende wesifundza.

240. Kungahambelani emkhatsini kwemibhalo leyehlukene

Uma kwenteka kuba khona kungahambelani emkhatsini kwemibhalo leyehlukene yeMtsetfosisekelo, umbhalo wesiNgisi weMtsetfosisekelo ngiwo longetulu kwato tonkhe tihumusho.

241. Emalungiselelo esikhashana

Ishejuli 6 isebenta kulesikhashana ngalesikhatsi sekwetfulwa kwenchubo lensha yekulandzelwa kwemtsetfosisekelo lesungulwe nguloMtsetfosisekelo, kanye nanoma nguluphi lolunye ludzaba loluhambelana ngandlela-tsite nalesikhashana sengucuko.

242. Kucitfwa kwemitsetfo

Lemitsetfo lephawulwe kuShejuli 7 iyacitfwa, ngaphasi kwemibandzela yesigaba 243 neShejuli 6.

243. Sihloko lesifishane nekucala kusebenta

  1. LoMtsetfo utawubitwa ngekutsi nguMtsetfosisekelo weRiphabhulikhi yeNingizimu Afrika wanga-1996, futsi ucala kusebenta ngelusuku lolutawumenyetelwa nguMengameli, kepha lusuku lolungeke lube semuva kwamhlaka 1 Kholwane 1997.
  2. Mengameli angahlela tinsuku letehlukile lungakefiki lusuku lolo lushiwo esigatjaneni (1) mayelana netiphakamiso letehlukene taloMtsetfosisekelo.
  3. Ngaphandle uma kushiwo ngalenye indlela, kucashunwa kwesiphakamiso seMtsetfosisekelo ngesikhatsi uMtsetfosisekelo ucala kusebenta kumele kutsatfwe lokucashunwa njengesikhatsi lesiphakamiso sicala kusebenta.
  4. Uma ngabe kuhlelwe lusuku lolwehlukile lwekusebenta kwesiphakamiso lesitsite seMtsetfosisekelo ngekulandzela sigatjana (2), noma siphi siphakamiso lesifana naleso seMtsetfosisekelo weRiphabhulikhi yeNingizimu, 1993 (uMtsetfo 200 wanga-1993), lophawulwe kulesimemetelo semtsetfo, uyacitfwa kusukela ngalolo lusuku. (5) Tigaba 213, 214, 215, 216, 218, 226, 227, 228, 229 na 230 ticala kusebenta ngamhlaka 1 Bhimbidvwane 1998, kepha loko akuvimbeli kusebenta ngekulandzela loMtsetfosisekelo kwemtsetfo lochazwe kunoma ngutiphi taletiphakamiso kungakefiki lolo lusuku. Kuze kufike lolo lusuku noma siphi siphakamiso lesifana noma ngandlela-tsite netiphakamiso taloMtsetfosisekelo weRiphabhulikhi yeNingizimu Afrika, wanga-1993, sichubeka nekusebenta.