My Constitution
Ndayotewa ya Riphabuḽiki ya Afrika Tshipembe
Contents
Ndayotewa ya Riphabuḽiki ya Afrika Tshipembe
Mvulatswinga
Ndima ya 1: Mbetshelo dza u Thoma (khethekanyo dza 1-6)
1. Riphabuḽiki ya Afrika Tshipembe
2. Vhuhulwane ha Ndayotewa
3. Vhudzulapo
4. Luimbo lwa lushaka
5. Fuḽaga ya lushaka
6. Nyambo
Ndima ya 2: Mulayotibe wa Pfanelo (khethekanyo dza 7-39)
7. Pfanelo
8. Kushumisele
9. Ndinganyiso
10. Tshirunzi tsha vhuthu
11. Vhutshilo
12. Mbofholowo na tsireledzo ya muthu
13. Vhupuli na u shumiswa nga u kombetshedzwa
14. Zwi kwamaho muthu ene muṋe
15. Mbofholowo ya vhurereli, lutendo na kuhumbulele
16. Mbofholowo ya u amba na u ita zwithu wo vhofholowa
17. U kuvhangana, u gwalaba na u ṋekedza phethishini
18. Mbofholowo ya vhuḓibaḓekanyi
19. Pfanelo dza zwa poḽitiki
20. Vhudzulapo
21. Mbofholowo ya u tshimbila na vhudzulo
22. Mbofholowo ya zwa makwevho, mushumo na phrofesheni
23. Vhushaka kha zwa mishumo
24. Vhupo
25. Ndaka
26. Dzinnḓu
27. Ndondolamutakalo, zwiḽiwa, maḓi na tsireledzo ya vhathu
28. Vhana
29. Pfunzo
30. Luambo na mvelele
31. Zwitshavha zwa mvelele, vhurereli na luambo
32. U swikelela mafhungo
33. Maitele a ndaulo kwayo
34. U swikelela khothe
35. Vhathu vho fariwaho, vho valelwaho na vhane vha khou pomokwa
36. Mikano ya pfanelo
37. Tshiimo tsha shishi
38. U shumiswa ha pfanelo
39. Ṱhalutshedzo ya Mulayotibe wa Pfanelo
Ndima ya 3: Muvhuso wa Tshumisano (khethekanyo dza 40-41)
40. Muvhuso wa Riphabuḽiki
41. Milayo ya muvhuso wa tshumisano na vhushaka vhukati ha mivhuso
Ndima ya 4: Phalamennde (khethekanyo dza 42-82)
42. Kuvhumbelwe kwa phalamennde
43. Maanḓalanga a Vhusimamilayo ha Riphabuḽiki
44. Maanḓalanga a Vhusimamilayo ha Lushaka
45. Milayo na ndaela zwo ṱanganelanaho na komiti dzo ṱanganelanaho
Buthano ḽa lushaka
46. Kuvhumbelwe na khetho
47. Vhuraḓo
48. Miano kana u khwaṱhisedza
49. Tshifhinga tshine Buthano ḽa Lushaka ḽa ḓo tshi fhedza
50. U fhaladzwa ha Buthano ḽa Lushaka phanḓa ha musi tshifhinga tshaḽo tsha u shuma tshi tshi fhela
51. Zwifhinga zwa madzulo na zwa u awela
52. Mulangadzulo na Muthusa-Mulangadzulo
53. Tsheo
54. Pfanelo dza miṅwe miraḓo na Vhathusa-minisṱa kha Buthano ḽa Lushaka
55. Maanḓa a Buthano ḽa Lushaka
56. Vhuṱanzi kana mafhungo a re phanḓa ha Buthano ḽa Lushaka
57. Nzudzanyo dza nga ngomu, maitele na matshimbidzele a Buthano ḽa Lushaka
58. Vhuṱalu
59. U kona u swikelela na u dzhenelela kha Buthano ḽa Lushaka nga nnyi na nnyi
Khoro ya Mavundu ya Lushaka
60. Kuvhumbelwe kwa Khoro ya Lushaka
61. U kovhiwa ha Vharumiwa
62. Vharumiwa vha tshoṱhe
63. Madzulo a Khoro ya Lushaka
64. Mudzulatshidulo na Muthusa-Mudzulatshidulo
65. Dzitsheo
66. U dzhenela nga miraḓo ya khorotshitumbe ya lushaka
67. U dzhenela nga vhaimeli vha muvhuso wapo
68. Maanḓa a Khoro ya Lushaka
69. Vhuṱanzi kana mafhungo a re phanḓa ha Khoro ya Lushaka
70. Nzudzanyo dza nga ngomu, maitele na matshimbidzele a Khoro ya Lushaka
71. Vhuṱalu
72. U kona u swikelela na u dzhenelela kha Khoro ya Lushaka nga nnyi na nnyi
Maitele a Vhusimamilayo ha Lushaka
73. Milayotibe yoṱhe
74. Milayotibe ine ya khwinisa Ndayotewa
75. Milayotibe zwayo i sa kwami mavundu
76. Milayotibe zwayo i kwamaho mavundu
77 Milayotibe ya zwa masheleni
78. Komiti ya Vhukonanyi
79. U ṋea thendelo kha milayotibe
80. Khumbelo nga miraḓo ya Buthano ḽa Lushaka kha Khothe ya Ndayotewa
81. Nyanḓadzo ya milayo
82. U vhulungwa ha milayo ya phalamennde nga nḓila yo tsireledzeaho
Ndima ya 5: Phresidennde na Khorotshitumbe ya Lushaka (khethekanyo dza 83-102)
83. Phresidennde
84. Maanḓa na mishumo ya Phresidennde
85. Maanḓalanga a khorotshitumbe ya Riphabuḽiki
86. U khethiwa ha Phresidennde
87. U thomiwa ha mushumo nga Phresidennde
88. Tshifhinga tsha Phresidennde tsha u shuma ofisini
89. U bviswa ha Phresidennde
90. Mufarela-Phresidennde
91. Khabinethe
92. Vhuḓifhinduleli
93. Vhathusa-Dziminisṱa
94. U bvela phanḓa ha khabinethe nga murahu ha khetho
95. Muano kana khwaṱhisedzo
96. Vhuḓifari ha miraḓo ya Khabinethe na Vhathusa-Dziminisṱa
97. U fhiriswa ha mishumo
98. U ṋewa ha maanḓa na mishumo zwa tshifhinganyana
99. U kumedzwa mishumo
100. U lavheleswa ha ndaulo ya vundu nga muvhuso wa lushaka
101. Tsheo dza khorotshitumbe
102. Madzinginywa a u sa vha na fhulufhelo
Ndima ya 6: Mavundu (khethekanyo dza 103-150)
103. Mavundu
Vhusimamilayo ha mavundu
104. Maanḓalanga a vhusimamilayo ha mavundu
105. Kuvhumbelwe na khetho dza vhusimamilayo ha vundu
106. Vhuraḓo
107. Muano kana khwaṱhisedzo
108. Tshifhinga tshine Vhusimamilayo ha Vundu ha ḓo tshi fhedza
109. U fhaladzwa ha vhusimamilayo ha vundu tshifhinga tshaho tshi saathu fhela
110. Madzulo na tshifhinga tsha u awela
111. Vhalangadzulo na Vhathusa-Vhalangadzulo
112. Tsheo
113. Pfanelo dza vharumiwa vha tshoṱhe kha vhusimamilayo ha vundu
114. Maanḓa a Vhusimamilayo ha Vundu
115. Vhuṱanzi kana mafhungo o livhanaho na Vhusimamilayo ha vundu
116. Nzudzanyo dza nga ngomu, maitele na matshimbidzele a zwa Vundu
117. Vhuṱalu
118. U kona u swikelela ha nnyi na nnyi na u dzhenelelea kha vhusimamilayo ha vunḓu
119. U ḓivhadzwa ha milayotibe
120. Milayotibe ya zwa masheleni
121. U ṋea thendelo kha milayotibe
122. Khumbelo nga miraḓo kha khothe ya zwa Ndayotewa
123. Nyanḓadzo ya milayo ya vunḓu
124. U vhulungwa ha milayo ya Vunḓu nga nḓila yo tsireledzeaho
Khorotshitumbe dza vunḓu
125. Maanḓalanga a khorotshitumbe dza vunḓu
126. U ṋetshedza mishumo
127. Maanḓa na mishumo ya Vhalangavunḓu
128. Khetho dza Vhalangavunḓu
129. U thomiwa ha mushumo wa ofisini nga Vhalangavunḓu
130. Tshifhinga tsha mulangavunḓu tsha u vha ofisini na tsha u bviswa ofisini
131. Vhafarela-Vhalangavunḓu
132. Khorotshitumbe
133. Vhuḓifhinduleli
134. U bvela phanḓa na u shuma ha khorotshitumbe nga murahu ha khetho
135. Muano kana khwaṱhisedzo
136. Vhuḓifari ha miraḓo ya khorotshitumbe
137. U fhiriswa ha mishumo
138. U ṋetshedzwa ha mishumo lwa tshifhinganyana
139. U dzhenelela ha vunḓu kha zwa muvhuso wapo
140. Tsheo dza khorotshitumbe
141. Madzinginywa a u sa vha na fhulufhelo
Ndayotewa dza Vunḓu
142. U ṱanganedzwa ha ndayotewa dza vunḓu
143. Zwi re ngomu ha ndayotewa dza vunḓu
144. U ṱanzielwa ha ndayotewa dza vunḓu
145. U sainiwa, u anḓadzwa na u vhewa nga nḓila ya tsireledzo ha ndayotewa ya vunḓu
Milayo i fhambanaho
146. Phambano vhukati ha mulayo wa lushaka na wa vunḓu
147. Dziṅwe phambano
148. Phambano dzine dza si kone u tandululwa
149. Tshiimo tsha mulayo une wa sa kone u langa
150. Ṱhalutshedzo ya phambano
Ndima ya 7: Muvhuso Wapo (khethekanyo dza 151-164)
151. Vhuimo ha mimasipala
152. Ndivho dza muvhuso wapo
153. Mishumo ya mveledziso ya mimasipala
154. Masipala kha muvhuso wa tshumisano
155. U vhumbiwa ha mimasipala
156. Maanḓa na mishumo ya masipala
157. Kuvhumbelwe na khetho dza Khoro dza masipala
158. Vhuraḓo ha Khoro ya masipala
159. Tshifhinga tsha u shuma tsha Khoro dza masipala
160. Matshimbedzele a nga ngomu
161. Vhuṱalu
162. U anḓadzwa ha milayo yapo ya masipala
163. Muvhuso wapo wo dzudzanywaho
164. Maṅwe mafhungo vho
Ndima ya 8: Dzikhothe na Ndaulo ya zwa Vhulamukanyi (khethekanyo dza 165-180)
165. Maanḓalanga a zwa vhuhaṱuli
166. Sisiṱeme ya zwa Vhuhaṱuli
167. Khothe ya Ndayotewa
168. Khothe Khulwane ya Khaṱhululo
169. Khothe dza Nṱha dza Afrika Tshipembe
170. Dziṅwe khothe
171. Matshimbidzele a khothe
172. Maanḓa a khothe kha mafhungo a zwa ndayotewa
173. Maanḓa ane ya vha nao
174. U tholiwa ha vhaofisiri vha zwa vhuhaṱuli
175. U tholiwa ha vhafarela vhahaṱuli
176. Zwifhinga zwa u vha ofisini na mbadelo
177. U bviswa
178. Khomishini ya Tshumelo ya zwa Vhuhaṱuli
179. Maanḓalanga a zwa Vhutshutshisi
180. Maṅwe mafhungo a kwamaho ndaulo ya vhulamukanyi
Ndima ya 9: Zwiimiswa zwa Muvhuso zwi Tikedzaho Demokirasi ya Ndayotewa (khethekanyo dza 181-194)
181. U thomiwa na milayo i zwi vhusaho
Mutsireledzi wa Tshitshavha
182. Mishumo ya Mutsireledzi wa Tshitshavha
183. Tshifhinga tsha u shuma ofisini
Khomishini ya Pfanelo dza Vhuthu ya Afrika Tshipembe
184. Mishumo ya Khomishini ya Pfanelo dza Vhuthu ya Afrika Tshipembe
Khomishini ya Ṱhuṱhuwedzo na Tsireledzo ya Pfanelo dza Zwitshavha zwa Mvelele, Vhurereli na Luambo
185. Mishumo ya Khomishini
186. Kuvhumbelwe kwa Khomishini
Khomishini ya Ndinganyiso ya Mbeu
187. Mishumo ya Khomishini ya Ndinganyiso ya Mbeu
Muoditha-Dzhenerala
188. Mishumo ya Muoditha-Dzhenerala
189. Tshifhinga tsha u shuma ofisini
Khomishini ya Khetho
190. Mishumo ya Khomishini ya Khetho
191. Kuvhumbelwe kwa Khomishini ya Khetho
Maanḓalanga a Ḓivhusaho a Laulaho zwa Khasho
192. Maanḓalanga a Khasho
Mbetshelo nga u Angaredza
193. U tholiwa
194. U bviswa ofisini
Ndima ya 10: Ndaulo ya Muvhuso (khethekanyo dza 195-197)
195. Ndeme dza mutheo na milayo i vhusaho ndaulo ya muvhuso
196. Khomishini ya Tshumelo ya Muvhuso
197. Tshumelo ya Muvhuso
Ndima ya 11: Tshumelo dza Tsireledzo (khethekanyo dza 198-210)
198. Milayo i dzi vhusaho
199. U thomiwa, kuvhumbelwe, na vhuḓifari ha tshumelo dza tsireledzo
Vhupileli
200. Mmbi ya Vhupileli
201. Vhuḓifhinduleli ha zwa poḽitiki
202. U khomandiwa/langiwa ha mmbi ya vhupileli
203. Tshiimo tsha vhupileli ha lushaka
204. Vhuṅwaleli ha vhathu zwavho vha re kha vhupileli
Mapholisa
205. Tshumelo ya Tshipholisa
206. Vhuḓifhinduleli ha zwa poḽitiki
207. U langiwa ha Tshumelo ya Tshipholisa
208. Vhuṅwaleli ha vhathu zwavho vha re kha zwa tshipholisa
Zwa vhusevhi
209. U thomiwa na u langiwa ha tshumelo dza zwa vhusevhi
210. Maanḓa, mishumo na u lavhelesa
Ndima ya 12: Vharangaphanḓa vha Sialala (khethekanyo dza 211-212)
211. U ṱanganedza
212. Mishumo ya vharangaphanḓa vha sialala
Ndima ya 13: Gwama (khethekanyo dza 213-230A)
Mafhungo a zwa Gwama nga u tou angaredza
213. Tshikwama tsha Mbuelo tsha Lushaka
214. Mikovhe na u ṋewa ha mbuelo nga nḓila ya ndingano
215. Migaganyagwama ya Lushaka na ya Vundu na ya masipala
216. Ndaulo ya Vhufaragwama
217. U wana
218. U ḓivhofha ha muvhuso
219. Muholo wa vhathu vho faraho poswo dza muvhuso
Khomishini ya Gwama
220. U thomiwa na mishumo
221. U vhewa ha miraḓo na tshifhinga tsha ofisi
222. Mivhigo
Bannga ya Vhukati
223. U thomiwa
224. Ndivho khulwane
225. Maanḓa na mishumo
Mafhungo a zwa masheleni apo na a vundu
226. Zwikwama zwa Mbuelo zwa Vundu
227. Zwiko zwa lushaka zwa tshikwama tsha vundu na tsha muvhuso wapo
228. Mithelo ya vundu
229. Maanḓa a zwa masheleni a masipala na mishumo
230. Khadzimiso dza Vundu
230A. Khadzimiso dza masipala
Ndima ya 14: Mbetshelo nga u Angaredza (khethekanyo dza 231-243)
Mulayo wa Dzitshaka
231. Thendelano dza dzitshaka
232. Mulayo wa sialala wa dzitshaka
233. Tshumiso ya mulayo wa dzitshaka
Maṅwe mafhungo
234. Thendelonzwiwa dza pfanelo
235. Pfanelo dza vhathu dza u kona u ḓiitela muvhuso une vha funa
236. Ndambedzo ya mahoro a zwa poḽitiki
237. U ita mishumo nga vhuronwane
238. Zhendedzi na vhurumiwa
239. Ṱhalutshedzo
240. U sa anana vhukati ha maṅwalo o fhambanaho
241. Nzudzanyo dza tshanduko
242. U fheliswa kana u vhulahwa ha milayo
243. Dzina ḽipfufhi na u thoma u shuma
Sheduḽu ya 1: Fuḽaga ya Lushaka
Sheduḽu ya 1A: Fhethuvhupo ha Mavundu
Vundu ḽa Kapa Vhubvaḓuvha
Vundu ḽa Fureisitata
Vundu ḽa Gauteng
Vundu ḽa KwaZulu-Natal
Vundu ḽa Limpopo
Vundu ḽa Mpumalanga
Vundu ḽa Kapa Devhula
Vundu ḽa Devhula Vhukovhela
Vundu ḽa Kapa Vhukovhela
Sheduḽu ya 2: Miano na Khwaṱhisedzo
1. Muano kana khwaṱhisedzo ya Phresidennde kana Mufarela-Phresidennde
2. Muano kana khwaṱhisedzo ya Muthusa-Phresidennde
3. Muano kana khwaṱhisedzo ya Minisṱa na Vhathusa-Minisṱa
4. Muano kana khwaṱhisedzo ya u ḓiana ya miraḓo ya Buthano ḽa Lushaka, Vhurumiwa ha Tshoṱhe kha Khoro ya Mavundu ya Lushaka
5. Muano kana khwaṱhisedzo ya Mulangavundu na miraḓo ya Khorotshitumbe ya vundu
6. Muano kana khwaṱhisedzo ya Vhaofisiri vha zwa Vhuhaṱuli
Sheduḽu ya 3: Matshimbidzele a Khetho
Tshipiḓa tsha A: Matshimbidzele a khetho dza Vhafaraofisi vha zwa Ndayotewa
1. Kushumele
2. U tiwa
3. Ṱhoḓea dza tshiofisi
4. U ḓivhadzwa ha madzina a vhonkhetheni
5. Nkhetheni muthihi
6. Matshimbidzele a khetho
7. Maitele a u bvisa
8. Miṅwe miṱangano
9. Milayo
Tshipiḓa tsha B: Nḓila ya u ta kudzhenelele kwa ḽihoro kha Vhurumiwa ha vundu kha Khoro ya Mavundu ya Lushaka
Sheduḽu ya 4: Maanḓa a Fhethu ha Mishumo ya Vhusimamilayo ha Lushaka Khathihi na ha Vundu
Tshipiḓa tsha A
Tshipiḓa tsha B
Sheduḽu ya 5: Maanḓa a Fhethu ha Mishumo ya Vhusimamilayo ha Vundu Fhedzi
Tshipiḓa tsha A
Tshipiḓa tsha B
Sheduḽu ya 6: Nzudzanyo dza Tshifhinganyana
1. Ṱhalutshedzo
2. U isa phanḓa na u shuma ha milayo i no shuma zwino
3. U pfesesa mulayo une wa vha hone
4. Buthano ḽa Lushaka
5. Mafhungo a songo fhelaho a re phanḓa ha Phalamennde
6. Khetho dza Buthano ḽa Lushaka
7. Khoro ya Mavundu ya Lushaka
8. Sinethe dza tshifhinga tsho fhelaho
9. Khorotshitumbe ya Lushaka
10. Vhusimamilayo ha mavundu
11. Khetho dza Vhusimamilayo ha vundu
12. Khorotshitumbe dza vundu
13. Ndayotewa dza vundu
14. U ṋetshedzwa ha milayo kha mavundu
15. Milayo ya vhusimamilayo i no khou shuma nnḓa ha vhusimamilayo ha Phalamennde
16. Dzikhothe
17. Milandu i saathu u fhela i re phanḓa ha khothe
18. Maanḓalanga a zwa vhutshutshisi
19. Miano na khwaṱhisedzo
20. Zwiṅwe Zwiimiswa zwa Ndayotewa
21. U phasiswa ha mulayo u ṱoḓiwaho nga Ndayotewa ntswa
22. Vhuthihi ha lushaka na u pfumedzana
23. Mulayotibe wa Pfanelo
24. Ndaulo ya muvhuso na tshumelo dza tsireledzo
25. Huṅwe u sa tea u vha kha Vhusimamilayo
26. Muvhuso wapo
27. U vhewa nga nḓila ya tsireledzo ha Milayo ya Phalamennde na ya vundu
28. U ṅwaliswa ha thundu i sa sudzulusei ya muvhuso
Sheduḽu ya 6A
Sheduḽu ya 6B
Sheduḽu ya 7: Milayo yo Thuthwaho
Ṱhumetshedzo ya A: Khwiniso kha Sheduḽu ya 2 kha Ndayotewa ya Kale
Ṱhumetshedzo ya B: Muvhuso wa Vhuthihi ha Lushaka: Sia ḽa Lushaka
Ṱhumetshedzo ya C: Muvhuso wa Vhuthihi ha Lushaka: Sia ḽa Vundu
Ṱhumetshedzo ya D: Ndaulo ya Muvhuso na Tshumelo dza Tsireledzo: Khwiniso kha Khethekanyo dza Ndayotewa ya Kale